Woordenschat

A

A

Klare kijk
op Kanker

kanker helder uitgelegd

Kanker gooit je leven overhoop. Je hoofd zit vol vragen en de medische termen vliegen je om de oren. Freya leeft al 20 jaar met kanker en weet er alles van. Ze is graag je gids en geeft heldere antwoorden op jouw vragen. Zonder poespas, klaar en duidelijk.

wie is freya

Wie is Freya?

Bekijk de woordenschat Ontdek de video’s

Wat is het verschil tussen een primaire en een secundaire tumor? En wat is een metastase? Bekijk de video, of check het woordenboek.
Hetty Helsmoortel

Wetenschapswatcher en voormalig kankeronderzoeker Hetty Helsmoortel deelt een missie met Freya: wetenschap helder uitleggen.
Wat is een biopsie?

Bij een biopsie wordt een stukje weefsel weggenomen en bekeken onder de microscoop. Welke types er bestaan, ontdek je hier.

 
is het oke om een second opinion te vragen over je diagnose of je behandeling
Is het oké om een second opinion te vragen?

Een second opinion of tweede mening vragen is een goed idee. Freya legt uit waarom.

“Praten over kanker is niet altijd makkelijk, maar wel nodig als je je ondersteund wil voelen door je omgeving.”

 

Bekijk de tips van Freya
hoe praat je als kankerpatient met je omgeving over je ziekte

Heldere woordenschat

Na je diagnose komen er plots een massa medische termen op je af. Freya helpt je graag ze te ontcijferen. Lees wat de woorden betekenen, of bekijk de video’s met praktisch advies.

  • Geen Resultaten voor dit woord.
    • Biopsie
    • Biopsie soorten
    • Carcinoom
    • Categorieën
    • Chemotherapie
    • CT-scan
    • DNA
    • Echografie
    • Erfelijkheid
    • Goedaardig gezwel
    • Herval
    • Incidentie
    • Kanker
    • Leukemie
    • Lymfoom
    • Metastase
    • MRI
    • Oncoloog
    • Ontstaan
    • Oorzaak
    • Patholoog
    • PET-scan
    • Praten
    • Primaire tumor
    • Prognose
    • Radiotherapie
    • Röntgenfoto’s
    • Sarcoom
    • Second opinion
    • Soorten
    • Tumor
    • Tumormerker
    • Uitzaaiing

Bij een biopsie wordt via een kleine ingreep een beetje weefsel, of een biopt, genomen en onderzocht onder de microscoop. Zo kan men zien of er kankercellen aanwezig zijn.

Een biopsie gebeurt meestal tijdens een medisch onderzoek of bij een operatie. In veel gevallen valt de diagnose kanker pas definitief na een biopsie. Artsen kunnen met scans en andere onderzoeken wel tekenen van kanker zien, maar de enige manier om zekerheid te hebben is door het weefsel onder de microscoop te bekijken. Als er kankercellen gevonden worden, dan noemt men de biopsie ‘positief’. Via de biopsie kan men ook uitmaken over welk type kankercellen het gaat en meestal ook waar in het lichaam de kanker ontstaan is. Er bestaan verschillende soorten biopsieën.

1 Johan Swinnen samen met Kom op tegen kanker en Antikankerfonds. KANKER 100 vragen en antwoorden. Uitg. Borgerhoff & Lamberigts; eerste druk : september 2020.

Bij een biopsie wordt via een kleine ingreep een beetje weefsel, of een biopt, genomen en onderzocht onder de microscoop. Zo kan men zien of er kankercellen aanwezig zijn.1

Er bestaan verschillende soorten biopsieën.1

  • Bij een naaldbiopsie brengt men onder lokale verdoving een dikkere naald via een kleine insnede in het gezwel in.
  • Bij een incisiebiopsie wordt onder lokale of algemene verdoving een insnede gemaakt ter hoogte van het gezwel.
  • Bij een excisiebiopsie wordt onmiddellijk het hele gezwel weggesneden, met een ruime rand gezond weefsel errond.
Bekijk de video

1 Johan Swinnen samen met Kom op tegen kanker en Antikankerfonds. KANKER 100 vragen en antwoorden. Uitg. Borgerhoff & Lamberigts; eerste druk : september 2020.

Carcinoom komt het vaakst voor en is een kanker die begint in de huid of in weefsels die inwendige organen bekleden of bedekken.

Typische voorbeelden zijn borstkanker, prostaatkanker, longkanker, dikkedarmkanker en huidkanker. 1,2

1 Johan Swinnen samen met Kom op tegen kanker en Antikankerfonds. KANKER 100 vragen en antwoorden. Uitg. Borgerhoff & Lamberigts; eerste druk : september 2020.

2 NCI Dictionary of Cancer Terms, National Cancer Institute. (https://www.cancer.gov/publications/dictionaries/cancer-terms, accessed on 01/2022)

Kankers worden vaak ingedeeld in 2 grote categorieën: vaste tumoren en bloedkankers.1

Vaste of solide tumoren kunnen onstaan in nagenoeg elk vast weefsel of orgaan. Ze vormen typisch een tumor, een knobbel of een gezwel:

  • Een carcinoom is een kanker die begint in de huid of in weefsels die inwendige organen bekleden of bedekken.2
  • Een sarcoom is een vorm van kanker die begint in botten, kraakbeen, vet, spieren, bloedvaten of ander bind- of ondersteunend weefsel.2

Bloedkankers ontstaan uit bloedcellen:

  • leukemie is een vorm van kanker die begint in bloedvormend weefsel, zoals het beenmerg, en die ervoor zorgt dat er te veel abnormale bloedcellen worden aangemaakt.2
  • Lymfoom is een kanker van de lymfeklieren. Er zijn 2 grote types: Hodgkin en non-Hodgkin1

1 Johan Swinnen samen met Kom op tegen kanker en Antikankerfonds. KANKER 100 vragen en antwoorden. Uitg. Borgerhoff & Lamberigts; eerste druk : september 2020.

2 NCI Dictionary of Cancer Terms, National Cancer Institute. (https://www.cancer.gov/publications/dictionaries/cancer-terms, accessed on 01/2022)

Chemotherapie is een kankerbehandeling waarbij medicatie wordt gebruikt om de groei van kankercellen te stoppen, door ze te vernietigen of door te verhinderen dat ze zich gaan delen.

Chemotherapie kan toegediend worden via de mond, via een injectie of via de huid, afhankelijk van het type en het stadium van de kanker. Soms is het de enige behandeling, of soms wordt ze ook gecombineerd met andere behandelingen, zoals een operatie, radiotherapie of immuuntherapie.2

2 NCI Dictionary of Cancer Terms, National Cancer Institute. (https://www.cancer.gov/publications/dictionaries/cancer-terms, accessed on 01/2022)

Bij een CT-scan wordt met behulp van röntgenstralen vanuit verschillende hoeken een beeld gemaakt van een deel van het lichaam en worden bepaalde tumoren zichtbaar gemaakt.

Een CT-toestel licht je lichaam (of lichaamsdelen) schijfje voor schijfje door en is verbonden met een computer die de verschillende beelden samenbrengt tot één gedetailleerd beeld in drie dimensies. Om zeker te zijn dat alle schijfjes mooi op elkaar aansluiten, is het zeer belangrijk dat de patiënt tijdens de opname zeer stil ligt.1

1 Johan Swinnen samen met Kom op tegen kanker en Antikankerfonds. KANKER 100 vragen en antwoorden. Uitg. Borgerhoff & Lamberigts; eerste druk : september 2020.

DNA is de drager van onze genetische informatie. Het zit bewaard in de chromosomen in de kern van onze cellen.

DNA bestaat uit een lange opeenvolging van vier verschillende bouwstenen, die worden weergegeven door vier letters: A, C, G en T. Die letters kunnen gelezen worden door de cel.

Algemeen wordt ervan uitgegaan dat kanker ontstaat door foutjes of ‘mutaties’ in het DNA van kankercellen.1

 

 

DNA=deoxyribonucleic acid

1 Johan Swinnen samen met Kom op tegen kanker en Antikankerfonds. KANKER 100 vragen en antwoorden. Uitg. Borgerhoff & Lamberigts; eerste druk : september 2020.

Bij een echografie worden geluidsgolven gebruikt om tumoren zichtbaar te maken.

Het onderzoek maakt gebruik van ultrasone (niet-hoorbare) geluidsgolven die worden uitgezonden door een sonde die via een gel op de huid van de patiënt aangebracht wordt. De geluidsgolven worden vanuit het lichaam terug gereflecteerd zoals een echo. De intensiteit van het gereflecteerde geluid wordt omgezet in een grijswaardenbeeld. Een echografie wordt vaak gebruikt om de exacte locatie van de tumor in het lichaam te kennen bij een naaldbiopsie.1

1 Johan Swinnen samen met Kom op tegen kanker en Antikankerfonds. KANKER 100 vragen en antwoorden. Uitg. Borgerhoff & Lamberigts; eerste druk : september 2020.

Als een bepaalde kanker in opeenvolgende generaties voorkomt, en vaak op jonge leeftijd, kan er sprake zijn van een erfelijke aanleg voor kanker. Slechts bij ongeveer 5 à 10 procent van alle kankers speelt erfelijkheid een doorslaggevende rol.

Hierbij bevindt een foutje in het DNA zich al in de bevruchte eicel en is het overgeërfd via het DNA van de vader of van de moeder. Het foutje is dan ook meestal aanwezig in alle cellen van het lichaam en niet enkel in de kankercellen.1

Bekijk de video

1 Johan Swinnen samen met Kom op tegen kanker en Antikankerfonds. KANKER 100 vragen en antwoorden. Uitg. Borgerhoff & Lamberigts; eerste druk : september 2020.

Een gezwel of een tumor is een hoopje cellen in ons lichaam die er eigenlijk niet moeten zijn.

Een goedaardig gezwel is een gezwel dat niet uitzaait naar andere organen en daardoor minder levensbedreigend is dan kwaadaardige gezwellen. Een goedaardig gezwel is geen kanker.1

Bekijk de video

1 Johan Swinnen samen met Kom op tegen kanker en Antikankerfonds. KANKER 100 vragen en antwoorden. Uitg. Borgerhoff & Lamberigts; eerste druk : september 2020.

Een herval betekent dat de kanker teruggekeerd is na een periode waarin die niet meer te zien was.

Een lokale herval betekent dat de kankercellen terugkomen in hetzelfde gebied als waar de oorspronkelijke kanker zich bevond. Een regionale herval verwijst naar kankercellen die terugkomen in lymfeknopen of andere weefsels dicht bij de plek waar de oorspronkelijke kanker zich bevond. Een herval op afstand verwijst naar kankercellen die terugkomen en zich verder verspreiden in andere delen van het lichaam. Gewoonlijk gebeurt dit via de lymfe- of bloedbanen.3

3 Cancer Terms, Cancer.Net by the Asco Foundation. (https://www.cancer.net/navigating-cancer-care/cancer-basics/cancer-terms, accessed on 01/2022)

De incidentie van kanker is het aantal nieuwe gevallen van kanker in een bepaalde periode (bv. een jaar) bij een bepaalde bevolkingsgroep (bv. Vlaanderen).

Per jaar krijgen in ons land bijna 70.000 mensen te horen dat ze kanker hebben. Gemiddeld wordt in België kanker vastgesteld bij bijna 200 mensen per dag, of zo’n 8 mensen per uur.1

  • Kanker kan op alle leeftijden voorkomen, maar treft vooral ouderen: 79% van de mannen en 67% van de vrouwen zijn ouder dan 60 jaar bij de diagnose.
  • Kanker komt ook iets vaker voor bij mannen dan bij vrouwen. Ongeveer 1 op de 3 mannen en 1 op de 4 vrouwen krijgen kanker voor hun 75ste.
  • De meest voorkomende kankers bij mannen zijn prostaatkanker, longkanker en dikkedarmkanker. Bij vrouwen zijn dat borstkanker, dikkedarmkanker en longkanker.

1 Johan Swinnen samen met Kom op tegen kanker en Antikankerfonds. KANKER 100 vragen en antwoorden. Uitg. Borgerhoff & Lamberigts; eerste druk : september 2020.

Kanker is een verzamelnaam voor ziektes waarbij lichaamseigen cellen zich ongecontroleerd gaan delen, waardoor er een tumor ontstaat.

Hieruit kunnen kankercellen ontsnappen en uitzaaien naar andere organen, waar ze schade aanrichten. Kankercellen ontstaan uit normale cellen doordat ze een mutatie, of foutje in hun DNA, hebben opgelopen. Hierdoor krijgen ze typische eigenschappen, zoals het vermogen om te blijven delen. Ze gaan vaak ook moeilijker dood en kunnen uitzaaien naar andere organen.1

Bekijk de video

1 Johan Swinnen samen met Kom op tegen kanker en Antikankerfonds. KANKER 100 vragen en antwoorden. Uitg. Borgerhoff & Lamberigts; eerste druk : september 2020.

Leukemie is een vorm van kanker die begint in bloedvormend weefsel, zoals het beenmerg, en ervoor zorgt dat er te veel abnormale bloedcellen worden aangemaakt.2

2 NCI Dictionary of Cancer Terms, National Cancer Institute. (https://www.cancer.gov/publications/dictionaries/cancer-terms, accessed on 01/2022)

Lymfoom is een kanker van de lymfeklieren.

Er zijn 2 grote types: Hodgkin en non-Hodgkin 1

1 Johan Swinnen samen met Kom op tegen kanker en Antikankerfonds. KANKER 100 vragen en antwoorden. Uitg. Borgerhoff & Lamberigts; eerste druk : september 2020.

Een metastase is een uitzaaiing van een tumor naar een ander orgaan dan waarin de tumor is ontstaan.

Een metastase of uitgezaaide kanker ontstaat doordat kankercellen uit de primaire tumor loskomen en zich verspreiden via het lymfestelsel of de bloedbanen.1

Bekijk de video

1 Johan Swinnen samen met Kom op tegen kanker en Antikankerfonds. KANKER 100 vragen en antwoorden. Uitg. Borgerhoff & Lamberigts; eerste druk : september 2020.

Met een MRI of ‘magnetic resonance imaging’ wordt aan de hand van een sterke magneet een beeld van een deel van het lichaam genomen om tumuren zichtbaar te maken.

Via een MRI kan de arts gezond weefsel van kankerweefsel onderscheiden. Een MRI werkt beter dan CT-scan of röntgenstralen om bepaalde organen en weefsels in beeld te brengen. Het onderzoek wordt vooral gebruikt voor opnamen van de hersenen, de ruggengraat, de weke delen van de gewrichten en de binnenkant van de botten.2 Een MRI is pijnloos en ongevaarlijk. Er komt geen radioactiviteit of straling aan te pas.1

1 Johan Swinnen samen met Kom op tegen kanker en Antikankerfonds. KANKER 100 vragen en antwoorden. Uitg. Borgerhoff & Lamberigts; eerste druk : september 2020.

2 NCI Dictionary of Cancer Terms, National Cancer Institute. (https://www.cancer.gov/publications/dictionaries/cancer-terms, accessed on 01/2022)

Een oncoloog is een arts die gespecialiseerd is in de diagnose en de behandeling van kanker. Een oncoloog volgt je behandeling op van bij de diagnose tot in het verdere verloop van je ziekte.

In de kankergeneeskunde word je als patient vaak behandeld door een team van oncologen die gespecialiseerd zijn in verschillende aspecten van de oncologie en in verschillende types van behandelingen.3

Hoe bereid je een gesprek met de dokter voor
Bekijk de video

3 Cancer Terms, Cancer.Net by the Asco Foundation. (https://www.cancer.net/navigating-cancer-care/cancer-basics/cancer-terms, accessed on 01/2022)

Kanker is een complexe ziekte waarbij tientallen factoren een rol spelen. Maar algemeen wordt ervan uitgegaan dat kanker ontstaat door foutjes of ‘mutaties’ in het DNA van kankercellen.

Kanker ontstaat doordat er iets fout loopt met het complexe regelsysteem dat aan onze cellen vertelt wanneer ze moeten delen en wanneer ze moeten stoppen met delen. Dit regelsysteem wordt grotendeels gedicteerd door het DNA dat aanwezig is in onze cellen. 1

Bekijk de video

1 Johan Swinnen samen met Kom op tegen kanker en Antikankerfonds. KANKER 100 vragen en antwoorden. Uitg. Borgerhoff & Lamberigts; eerste druk : september 2020.

Er zijn meerdere oorzaken van kanker. In het algemeen gaat het om factoren die mutaties of fouten kunnen veroorzaken in het DNA of die de overleving van kankercellen in ons lichaam bevorderen.1

Bepaalde factoren kunnen fouten in het DNA veroorzaken:1

  • Erfelijke fouten
  • Toevallige fouten
  • Fouten veroorzaakt door schadelijke stoffen, bv. roken, alcohol, ongezonde voeding, fijn stof, UV-stralen, andere vormen van straling zoals röntgenstralen en radioactieve stralen

 

 

UV=Ultraviolet

Bekijk de video

1 Johan Swinnen samen met Kom op tegen kanker en Antikankerfonds. KANKER 100 vragen en antwoorden. Uitg. Borgerhoff & Lamberigts; eerste druk : september 2020.

Een patholoog onderzoekt het stukje weefsel, of het biopt, dat bij een biopsie werd weggenomen.

De patholoog onderzoekt het stukje weefsel onder de microscoop en kijkt naar de structuur van het weefsel en de vorm van de cellen. Op basis hiervan kan worden vastgesteld of het effectief om kanker gaat en zo ja, om welk kankertype. In veel gevallen zal de patholoog het weefsel kleuren om bepaalde structuren en de aan- of afwezighed van bepaalde eiwitten te kunnen zien.1

Hoe ga je om met het wachten op nieuws
Bekijk de video

1 Johan Swinnen samen met Kom op tegen kanker en Antikankerfonds. KANKER 100 vragen en antwoorden. Uitg. Borgerhoff & Lamberigts; eerste druk : september 2020.

Een PET-scan is een onderzoek waarbij een kleine hoeveelheid radioactieve glucose (suiker) wordt ingespoten in een ader.

De scanner maakt daarna gedetailleerde computerbeelden van die zones in het lichaam waar de glucose opgenomen wordt. Omdat kankercellen vaak meer glucose opnemen dan normale cellen, kunnen de beelden van een PET-scan gebruikt worden om kankercellen in het lichaam te ontdekken.2

2 NCI Dictionary of Cancer Terms, National Cancer Institute. (https://www.cancer.gov/publications/dictionaries/cancer-terms, accessed on 01/2022)

Praten over kanker met je omgeving is niet altijd eenvoudig. Als je zelf laat zien dat je ziekte bespreekbaar is, kan dat mensen helpen om betrokken te zijn bij jouw situatie.

Informeer bijvoorbeeld zelf je familie en je dichte vrienden. Zo zijn ze op de hoogte, kunnen ze hun vragen stellen en kan jij je ondersteund voelen. Maar weet ook dat niks moet. Jij bepaalt zelf met wie je praat, waarover precies en op welk moment. Het is je goede recht om je ook eens terug te trekken.

hoe praat je als kankerpatient met je omgeving over je ziekte
Bekijk de video

Een primaire tumor is een kwaadaardig gezwel op de plaats en in het orgaan waar die oorspronkelijk is ontstaan.

Een tumor of een gezwel is een hoopje cellen in ons lichaam die er eigenlijk niet moeten zijn.1

Bekijk de video

1 Johan Swinnen samen met Kom op tegen kanker en Antikankerfonds. KANKER 100 vragen en antwoorden. Uitg. Borgerhoff & Lamberigts; eerste druk : september 2020.

De prognose is de geschatte uitkomst of het geschatte verloop van een ziekte.

Met de prognose benoemt men de kans op herstel of herval.2

2 NCI Dictionary of Cancer Terms, National Cancer Institute. (https://www.cancer.gov/publications/dictionaries/cancer-terms, accessed on 01/2022)

Radiotherapie of bestraling is een kankerbehandeling waarbij verschillende soorten straling gebruikt worden om kankercellen te doden en tumoren te doen krimpen.

Bestraling kan uitwendig gebeuren via een machine buiten het lichaam. Maar er bestaat ook inwendige bestraling, of ‘brachytherapie’, waarbij een radioactief materiaal tot dicht bij de kankercellen wordt gebracht.2

2 NCI Dictionary of Cancer Terms, National Cancer Institute. (https://www.cancer.gov/publications/dictionaries/cancer-terms, accessed on 01/2022)

Bij een vermoeden van kanker worden in het begin meestal eenvoudige röntgenfoto’s gemaakt, omdat dat meestal snel gaat en al zeer veel nuttige informatie kan opleveren.

Volstaan de beelden niet, dan volgen onderzoeken waarbij meer gedetailleerde beelden gemaakt worden, zoals een echografie, CT-scan, MRI of andere onderzoeken.1

1 Johan Swinnen samen met Kom op tegen kanker en Antikankerfonds. KANKER 100 vragen en antwoorden. Uitg. Borgerhoff & Lamberigts; eerste druk : september 2020.

Sarcoom is een vorm van kanker die begint in botten, kraakbeen, vet, spieren, bloedvaten of ander bind- of ondersteunend weefsel.2

2 NCI Dictionary of Cancer Terms, National Cancer Institute. (https://www.cancer.gov/publications/dictionaries/cancer-terms, accessed on 01/2022)

Een second opinion of een tweede mening is het advies van een andere arts over de ‘juiste’ behandeling.

De meeste artsen staan ervoor open dat hun patiënt een tweede mening vraagt. Want er bestaat niet zoiets als de enige juiste behandeling voor kanker. Welke behandeling je krijgt, hangt af van verschillende factoren, zoals je type kanker, je ziektestadium, je leeftijd,… Een second opinion kan waardevol zijn. Je hebt er in België als patiënt ook recht op. Een tweede mening kan helpen om meer vertrouwen te hebben, om een diagnose te bevestigen, of om een ander advies te horen als er verschillende behandelopties zijn. Zeker voor complexe of zeldzame kankers is een twede mening gangbaar.1

is het oke om een second opinion te vragen over je diagnose of je behandeling
Bekijk de video

1 Johan Swinnen samen met Kom op tegen kanker en Antikankerfonds. KANKER 100 vragen en antwoorden. Uitg. Borgerhoff & Lamberigts; eerste druk : september 2020.

Kanker is eigenlijk een verzamelnaam voor meer dan 200 ziektes. Er bestaan verschillende types en subtypes van kanker, afhankelijk van het orgaan waar de kanker is ontstaan.

De kanker krijgt gewoonlijk de naam van het orgaan of het weefsel waarin het is ontstaan, bv. borstkanker, prostaatkanker, longkanker, … Van de meeste kankertypes bestaan er subtypes die verschillende kenmerken hebben en vaak ook verschillend behandeld worden. Je kan kanker ook indelen in verschillende categorieën.1

1 Johan Swinnen samen met Kom op tegen kanker en Antikankerfonds. KANKER 100 vragen en antwoorden. Uitg. Borgerhoff & Lamberigts; eerste druk : september 2020.

Een tumor of een gezwel is een hoopje cellen in ons lichaam die er eigenlijk niet moeten zijn.

Een tumor bestaat uit tumorcellen. Een tumorcel is een afwijkende cel in ons lichaam die (meestal door foutjes in haar DNA) de controle over haar deling verloren is en zich blijft vermenigvuldigen en eventueel gaat uitzaaien naar andere organen.1

Bekijk de video

1 Johan Swinnen samen met Kom op tegen kanker en Antikankerfonds. KANKER 100 vragen en antwoorden. Uitg. Borgerhoff & Lamberigts; eerste druk : september 2020.

Tumormerkers zijn stoffen die door de kanker gemaakt worden of die je lichaam maakt als reactie op kanker.

Ze kunnen worden gemeten in bloed, urine, hersenvocht of weefsel en kunnen artsen helpen een diagnose te stellen. Ze kunnen ook iets vertellen over het verloop van een ziekte: of de behandeling aanlsaat en of de kanker na de behandeling wegblijft of terugkeert.

De meeste tumormerkers zijn echter niet gevoelig genoeg of niet specifiek genoeg.1

Bekijk de video

1 Johan Swinnen samen met Kom op tegen kanker en Antikankerfonds. KANKER 100 vragen en antwoorden. Uitg. Borgerhoff & Lamberigts; eerste druk : september 2020.

Een uitzaaiing is het vermogen van een kankercel om los te komen uit de primaire tumor en te verhuizen naar en verder te groeien in andere organen.

Als een kanker zich uitzaait, noemen we dat ook ‘metastaseren’. Een metastase is een uitzaaiing van een tumor naar een ander orgaan dan waarin de tumor is ontstaan.1

1 Johan Swinnen samen met Kom op tegen kanker en Antikankerfonds. KANKER 100 vragen en antwoorden. Uitg. Borgerhoff & Lamberigts; eerste druk : september 2020.